Οι Αρχαίοι Έλληνες οι πρώτοι και μεγαλύτεροι Αστρονόμοι.

Του Πέτρου Χαλικιά 

 

Οι  αρχαίοι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που εφάρμοσαν τα μαθηματικά στην αστρονομία αλλά και στις επιστήμες της φύσης γενικά, από τα μέσα του 4^ου αιώνα π.Χ και μετά.

Έως τότε η αστρονομία βασιζόταν αποκλειστικά στην παρατήρηση. Παρ’ όλα αυτά από την εμπειρική έρευνα στην Αρχαία Ελλάδα είχαν κατακτηθεί σημαντικές αστρονομικές γνώσεις.

Για παράδειγμα η σφαιρικότητα της Γης, η ανισότητα των εποχών, ο προσδιορισμός των ισημεριών, τα αίτια των εκλείψεων κ.ά.

Ο Πυθαγόρειος Φιλόλαος (5^ος αιώνας) είχε αναγνωρίσει με προσεκτική παρατήρηση πέντε από τους πλανήτες: τον Ερμή, την Αφροδίτη, τον Άρη, τον Δία και τον Κρόνο.

Ο Πλάτωνας όμως, ο μεγάλος φιλόσοφος, ήταν εκείνος που πίστευε ότι το σύμπαν διέπεται από μαθηματική τάξη και αρμονία την οποία μπορεί κανείς να αντιληφθεί παρατηρώντας τις ουράνιες κινήσεις. Συνιστούσε λοιπόν στους αστρονόμους της εποχής του να μεταχειριστούν την αστρονομία ως θετική επιστήμη, προτείνοντας και ένα σύστημα που βασιζόταν στην ιδέα της ομοιόμορφης και κανονικής κυκλικής κίνησης.

Ο μεγαλοφυής μαθηματικός Εύδοξος ο Κνίδιος (365 π.Χ) πρότεινε τη θεωρία των ομόκεντρων σφαιρών. Σύμφωνα με αυτήν, οι πλανήτες, ο ήλιος η σελήνη κινούνταν με διαφορετικές ταχύτητες πάνω σε ένα αριθμό κρυστάλλινων ομόκεντρων σφαιρών και με τη Γη ακίνητη στο (κοινό τους) κέντρο (Γεωκεντρικό σύστημα).

 

Ο Αρίσταρχος ο Σάμιος και η Ηλιοκεντρική του θεωρία

Ο Αρίσταρχος ο Σάμιος (275 π.Χ) στην δική του Ηλιοκεντρική θεωρία πρότεινε την ετήσια περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο ο οποίος είναι ακίνητος στο κέντρο του σύμπαντος. Αυτή η θεωρία παρότι εξηγούσε πλήρως όλα τα προβλήματα της αστρονομίας απορρίφθηκε εξ αιτίας των επιστημονικών και θρησκευτικών προκαταλήψεων της εποχής του και τελικά ξεχάστηκε.

Στη γεωκεντρική θεωρία επέμεινε ο Απολλώνιος ο Περγαίος (210 π.Χ) συμβάλλοντας με τις παρατηρήσεις του στην εξήγηση πολλών αστρονομικών φαινομένων.

Ο Ίπππαρχος από τη Νίκαια (135 π.Χ.) θεωρείται ο μεγαλύτερος αστρονόμος της αρχαιότητας και πατέρας της αστρονομίας.

Βελτίωσε τη διόπτρα (αστρονομικό όργανο που λέγεται ότι το ανακάλυψε ο Αρχιμήδης) και ανακάλυψε τον αστρολάβο, άλλο ένα όργανο για τον προσδιορισμό των συντεταγμένων των ουράνιων σωμάτων.

Ο Ίππαρχος έφτιαξε  πίνακες με τις θέσεις  και τις κινήσεις 1000 περίπου ουρανίων σωμάτων για κάθε μέρα επί πολλές εκατοντάδες χρόνια. Κατάρτισε ένα σύστημα έξι διαφορετικών μεγεθών για τη φαινομενική λαμπρότητα των αστέρων παρόμοιο με το σημερινό.

Τέλος ο Πτολεμαίος (150 μ.Χ) ανέπτυξε περισσότερο τη θεωρία του γεωκεντρικού συστήματος συγκεντρώνοντας όλες τις αστρονομικές γνώσεις που υπήρχαν έως τότε στο πολύτιμο έργο του «Μαθηματική Σύνταξις». Όλη η γνώση του βιβλίου μεταβιβάστηκε στο Βυζάντιο και την Ευρώπη του μεσαίωνα αποτελώντας το απόλυτο δόγμα για 1500 χρόνια μέχρι που αντικαταστάθηκε από το Ηλιοκεντρικό Σύστημα του Κοπέρνικου.